Mehmet Ocaktan, Müslüman dünyasında demokrasi ve hukuk eksikliğinin modern zamanların sorunlarıyla yüzleşmeden çözülemeyeceğini belirtiyor. Müslüman toplumların, geçmişteki geleneksel İslam anlayışlarını modern zamanlara uyarlamadan kopyaladığını ve bu nedenle adalet, özgürlük, ahlak, şeffaflık ve hesap verilebilirlik gibi dinin özünü oluşturan ilkeleri ihmal ettiğini vurguluyor. Ocaktan, Müslüman toplumların rasyonel aklı pek makbul saymadığını ve bu nedenle geçmişe takılı kaldığını ifade ediyor. Batı demokrasilerinin uzun mücadeleler sonucunda elde ettiği demokratik sistem ve evrensel hukuk normlarının örnek alınması gerektiğini savunuyor.