Kanser tedavilerinin kalp ve damar sistemine etkileri

1990'lı yıllardan bu yana kanser ölüm oranları, çeşitli önleme programları ve tedavi yöntemleri sayesinde düşüş göstermiş ve son 30 yılda %33'lük bir azalma yaşanmıştır. Ancak pandemi döneminde sağlık sistemine erişimde yaşanan zorluklar nedeniyle ileri evre kanser tanılarında artış beklenmektedir. Türkiye'de her yıl yaklaşık 200 bin kişi kanser teşhisi almaktadır ve en sık görülen kanser türleri arasında meme, tiroid, rahim ve akciğer kanserleri bulunmaktadır. Ayrıca, HPV aşısının rahim ağzı kanserini azalttığı ve Türkiye'de DSÖ'nün önerdiği kolorektal, meme ve rahim ağzı kanserleri için ücretsiz tarama programları bulunduğu belirtilmiştir.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Türkiye'deki ölümlerin yüzde 40-50'sinin kalp damar hastalıklarına bağlı olduğunu belirtti. Koca, Dünya Kalp Günü dolayısıyla yaptığı açıklamada, kalp damar hastalıklarının dünya genelinde ve Türkiye'de ölümlerin birinci sıradaki nedeni olduğunu ifade etti. Bakan Koca, Türkiye'de Haziran 2022 ile Haziran 2023 arası kalp ameliyatı sayısının 70 binin üzerinde olduğunu ve bu ameliyatların yüzde 73'ünün koroner baypas cerrahisi, yüzde 15'inin kapak cerrahisi, yüzde 4'ünün aort cerrahisi ve yüzde 8'inin konjenital kalp cerrahisi olduğunu bildirdi.

Türk Tabipleri Birliği, rahim ağzı ve kolon kanseri taramalarında kullanılan kitlerin tanı değerleri ve kullanım zorlukları hakkında endişelerini ifade etti. Ocak-Mart döneminde negatif sonuç alan kişilerin yeniden çağrılması ve sonuçlarda uyumsuzluklar olduğu belirtildi. Mamografi okumalarının süresinin uzadığı ve tek merkezde okunma uygulamasının değişebileceği, sağlık kayıt sistemlerinin birbirini görmemesi gibi sorunlar sıralandı. Ayrıca, 6 Şubat ve 20 Şubat depremlerinden sonra kanser tarama hizmetlerinin etkilenen bölgelerde neredeyse durduğu ifade edildi.

Önleyici kemoterapi, yani adjuvan kemoterapi, cerrahi ile çıkarılan tümör sonrası kalan kanser hücrelerini yok etmek için kullanılan bir ilaç tedavisidir. Bu tedavi, kanserin nüks etme riskini azaltmayı amaçlar ve özellikle meme, bağırsak ve akciğer kanserinde etkilidir. Tedavi süresi kanser türüne ve evresine bağlı olarak değişiklik gösterir. Kemoterapinin yan etkileri arasında yorgunluk, bulantı, kusma ve enfeksiyon riskinde artış bulunur, ancak bu yan etkiler genellikle tedavi sonrasında kaybolur.

Kardiyolog Prof. Dr. Nevrez Koylan, depremlerin akut stres yaratarak damar sertliği plaklarını yırtıp kalp krizlerine yol açabileceğini belirtiyor. Deprem sonrası kalp krizi sıklığında %35'e varan artışlar ve ritim bozukluklarında 6-9 kat artış gözlemleniyor. Kronik stresin de kalp krizi ve inme riskini artırabileceği, hipertansiyona neden olabileceği ifade ediliyor. Hayatta Kal Derneği, kalp krizi belirtileri ve yapılması gerekenler hakkında bilgilendirici bir kamu spotu hazırladı.