Merkez Bankası, 2023 yılında 818,2 milyar lira zarar açıkladı

Alaattin Aktaş, Merkez Bankası'nın geçen yıl rekor düzeyde zarar etmesinin en büyük nedeninin döviz dönüşümlü ve TL cinsi Kur Korumalı Mevduat (KKM) sisteminden kaynaklanan kur farkı yükü olduğunu belirtiyor. 2023 yılında KKM'nin toplam maliyeti 877 milyar lirayı bulurken, 2022 yılında Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası'nın KKM için yaptığı ödemelerin toplamı 1 trilyon lirayı aşan bir yüke ulaşıyor. Aktaş, bu durumun geniş halk kitlelerinden parası olanlara bir para transferi olduğunu ve Türkiye ekonomisine herhangi bir katkıda bulunmadığını öne sürüyor.

Murat Muratoğlu, Merkez Bankası'nın 818.2 milyar lira zarar açıklamasını eleştirdi. Yazara göre, bu zarar özellikle Şahap Kavcıoğlu ve Hafize Gaye Erkan'ın dönemine aitken, Mehmet Şimşek'in Kur Korumalı Mevduat'ın yükünü Merkez Bankası'na paslamasıyla zararın büyüklüğü artmış. Muratoğlu, Merkez Bankası'nın özerkliğinin sadece sözde kaldığını ve yönetiminin emir almaya mecbur bırakıldığını ifade ediyor. Ayrıca, bu zararın Türk Lirası'nın değer kaybına ve enflasyonun devamına yol açacağını belirtiyor.

Murat Muratoğlu, Türkiye'nin en büyük 500 sanayi kuruluşunun toplamda 645 milyar lira kâr ettiğini, ancak bu rakamın Merkez Bankası'nın 2023 yılında yaşadığı 818 milyar lira zararı kapatmaya yetmediğini belirtiyor. Merkez Bankası'nın zararının Kur Korumalı Mevduat uygulamasından kaynaklandığını ifade eden Muratoğlu, bu durumun Türkiye'deki gelir dağılımı dengesizliklerini daha da derinleştirdiğini vurguluyor. Thomas Piketty'nin 'Yirmi Birinci Yüzyılda Sermaye' adlı eserine atıfta bulunarak, Türkiye'deki hızlı sermaye akışlarının gelir dengesizliğini nasıl artırdığını açıklıyor.

Aralık 2021'de başlatılan kur korumalı mevduat (KKM) uygulaması, Türk Lirası'nın değer kaybını yavaşlatmak amacıyla devreye alınmıştır. Ancak bu uygulama, bankaların karlılığını olumsuz etkilemektedir. Bankalar, Merkez Bankası'nın döviz hesaplarının TL'ye dönüşüm hedeflerine ulaşmak için KKM hesaplarına yüksek faizler sunmuş ve bu durum faiz oranlarının %35-40 seviyelerine çıkmasına neden olmuştur. Bankacılık kaynakları, bu durumun Mayıs ayında bankacılık sektörünün kar artışını sıfırlayabileceğini belirtiyor.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), bankalara gönderdiği bir yazı ile kur korumalı mevduat (KKM) işlemlerinde uygulanan faiz üst sınırını kaldırdığını duyurdu. Daha önce bankalar, TCMB'nin belirlediği politika faizinin en fazla 3 puan üstünde faiz verebiliyordu. KKM büyüklüğü Ocak ayı itibarıyla 1,37 trilyon TL'ye düşmüş ve bu durum, faiz üst sınırının kaldırılmasına yol açmıştır. Ayrıca, şirketlere uygulanan KKM yatırımlarındaki kurumlar vergisi istisnası 2022 sonuna kadar genişletildi.