Türkiye'nin tütün endüstrisine teşvik vermesi eleştiriliyor

Dünya Sağlık Örgütü, tütün yerine gıda üretiminin teşvik edilmesi gerektiğini vurgulayarak, tütün tarımının hem insan sağlığına hem de çevreye verdiği zararları gündeme getirdi. Tütün tarımının yapıldığı alanlarda besin yetiştirilmesiyle milyonlarca insanın beslenebileceği belirtiliyor. Tütün tarımı, çevreye ve insan sağlığına zarar veren kimyasalların kullanımı, ormanların yok edilmesi ve su kaynaklarının kirlenmesi gibi olumsuz etkilere neden oluyor. Ayrıca, tütün tarımında çocuk işçiliği ve kadınların ağır çalışma koşulları gibi sosyal sorunlar da bulunuyor. Türkiye'de de tütün üretimi azalmış, ancak tüketim ve ithalat artmış durumda. Sağlık ve tarım uzmanları, tütün üreticilerinin alternatif sürdürülebilir ürünlere geçişinin desteklenmesi gerektiğini ifade ediyor.

Türkiye'de tütün ürünlerinin satış noktalarında yapılan gözlemler, yasal düzenlemelere uyulmadığını gösteriyor. 199 satış noktasının incelendiği 2022 Gölge Raporu'na göre, tütün ürünlerinin reklamı, teşhiri ve satışı konusunda mevzuata uyulmuyor ve her geçen yıl ihlaller artıyor. Yasak olmasına rağmen e-sigaralar ve mentol topları gibi ürünler satışa sunuluyor. Rapor, kamu kurumlarının denetim görevini yerine getirmediğini ve tütün endüstrisinin pazarlama stratejilerini agresif bir şekilde sürdürdüğünü ortaya koyuyor.

Dünya Sağlık Örgütü'nün 2000 ile 2030 yılları arasındaki tütün kullanım eğilimlerini incelediği yeni raporuna göre, dünya genelinde tütün kullanımı azalıyor. 2000 yılında her üç yetişkinden biri tütün kullanırken, 2022'de bu oran her beş yetişkinden birine düştü. Türkiye'de 15 yaş üstü sigara içenlerin sayısı 20 milyon civarında iken, Almanya'da bu sayı 13 milyon. DSÖ, tütün kullanım oranları düşse de tütüne bağlı ölümlerin yüksek seyretmeye devam edeceği konusunda uyarıyor. 2010-2025 arasında tütün kullanımında %30'luk bir düşüş hedeflenmiş olmasına rağmen, bu hedefin gerçekleşmeyeceği belirtiliyor.

Türkiye'de yaklaşık 10 milyon insanın solunum yolu hastalıklarıyla mücadele ettiği ve bu hastalıkların toplumsal ve ekonomik yükünün büyük oranda önlenebileceği düşüncesiyle 17 uzmanlık ve altı hasta derneği Türkiye Solunum Koalisyonu'nu kurdu. Koalisyon, 2030 yılı sonuna kadar akciğer hastalıklarından ölümleri üçte bir oranında azaltmayı hedefliyor. Ayrıca, Türkiye'de tütün ve tütün ürünlerinin kontrolünün zayıfladığına ve sigara kullanım oranının arttığına dikkat çekiyor. Koalisyon, solunum sistemi hastalıklarının altında yatan temel risk faktörlerine karşı etkili bir kontrol programının uygulanamadığını belirtiyor.

Türkiye İlaç Sektörü Raporu 2023'e göre, Türkiye'de yenilikçi ilaçlara erişim oranı son dört yılda %20'den %6'ya düşmüştür. 2018-2021 arasında Avrupa İlaç Ajansı tarafından onaylanan 168 yenilikçi tedaviden Türkiye'de sadece 10'una erişim mümkündür. Türkiye'de kişi başı ilaç satışı ve ilaç satışlarının GSYH içindeki payı OECD ülkeleri arasında düşük seviyededir. Rapor, Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği ve Avrupa İlaç Endüstrileri ve Birlikleri Federasyonu sponsorluğunda hazırlanmıştır.