Türk lirasında kalanlar yoksullaştı, reel kayıplar artıyor

Türkiye'de 32-91 günlük Türk Lirası mevduatların aldığı faiz oranı ortalama %28,10'a yükselerek 5 Aralık 2003'ten bu yana görülen en yüksek seviyeye ulaştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yeni ekonomi modeli ve Merkez Bankası'nın faiz indirim politikası, enflasyonun düşeceği ve TL'nin değer kazanacağı beklentilerini karşılamadı. Uzmanların uyarılarına rağmen enflasyon yükseldi, TL değer kaybetti ve hükümet bankalara çeşitli kısıtlamalar getirdi. Seçim öncesi döviz talebinin artmasıyla TL, dolar ve avro karşısında değer kaybetti. Hükümet, TL'deki ani değer kaybını önlemek için kur korumalı mevduatta faiz tavanını kaldırdı.

Investing.com'un verilerine göre, Türk Lirası vadeli mevduat hesaplarına (32-91 gün) verilen yıllık faiz ortalaması %26,93'e yükseldi. Bu oran bir önceki haftaya göre 101 baz puanlık bir artışı temsil ediyor. Aynı dönemde dolar ve avro mevduat faizleri sırasıyla %2,59 ve %0,92 olarak kaydedildi. TL bazlı ticari kredilerin faiz oranı %14,95'e, dolar ve avro bazlı ticari kredilerin faiz oranları ise sırasıyla %9,51 ve %7,22'ye ulaştı.

Türk Lirası mevduatlarının (32-91 gün) aldığı faiz ortalaması yüzde 30 seviyesini geçti, bu oran son olarak Ekim 2003'te görülmüştü. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yeni ekonomi modeli ve Merkez Bankası'nın faiz indirimleri enflasyonun düşeceği ve TL'nin değer kazanacağı beklentisi yaratmıştı ancak ekonomistlerin uyarıları doğrultusunda enflasyon arttı ve TL değer kaybetti. Ekonomi yönetimi, TL'nin değer kaybını çeşitli yöntemlerle kontrol altında tutmaya çalışıyor. Ayrıca, kur korumalı mevduat hesaplarına olan ilgi artarken, bankalar TL mevduatını çekmek için faiz oranlarını yüksek tutuyor.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı verilere göre, Ekim ayında Tüketici Fiyat Endeksi ile indirgendiğinde külçe altın yatırımcısına %0,89, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi ile indirgendiğinde ise %2,36 reel getiri sağladı. Aynı dönemde, Borsa İstanbul 100 endeksi ve Devlet İç Borçlanma Senetleri yatırımcılarına sırasıyla %2,87 ve %6,88 oranında kayıp yaşattı. Dolar ve avro gibi döviz yatırımları ise karışık sonuçlar gösterdi.

Şubat 2024 itibarıyla, finansal yatırım araçları arasında BİST 100 endeksi yıllık bazda en yüksek reel getiriyi %9,71 ile sağladı. Bu oran, Ocak 2024'te %7,75 eksideyken, bir ay içinde 17,46 puanlık bir artış gösterdi. Bu artışın ekonominin kırılgan yapısı ve sermaye piyasasının spekülatif özellikleri nedeniyle olduğu belirtiliyor. Diğer yandan, yıllık mevduat faizi reel olarak %31,46 kayıp getirdi, bu durum TL'den kaçışı ve enflasyonun devamını tetikleyen bir faktör olarak görülüyor.