Anayasa Mahkemesi, anneye soybağının reddi davası açma hakkını tanımayan hükmü iptal etti

Anayasa Mahkemesi, Türk Medeni Kanunu'nda yer alan ve kadınların evlenmeyle kocasının soyadını almasını zorunlu kılan hükmü, eşitlik ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etti. İstanbul 8'inci Aile Mahkemesi'nin başvurusu üzerine yapılan değerlendirmede, erkeklerin evlenmeden önceki soyadlarını kullanmaya devam edebilirken, kadınların sadece kocasının soyadının önünde kendi soyadlarını kullanabilmesinin cinsiyet temelli ayrımcılık olduğu belirtildi. Kararın Resmi Gazete'de yayımlanmasından dokuz ay sonra yürürlüğe girmesi bekleniyor.

Eşinin kendisini aldattığını iddia eden bir kadın, eşinin sevgilisine 'kişilik değerlerine zarar verildiği' gerekçesiyle manevi tazminat davası açtı. Mahkeme davayı reddetti ve kadın, 'aile hayatına saygı hakkı'nın ihlal edildiği gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) başvurdu. AYM, başvurucunun hakkının ihlal edilmediğine karar verdi. Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu daha önce, manevi tazminatın sadece kusurlu eşten ve ancak boşanma davasıyla istenebileceğine karar vermişti.

Anayasa Mahkemesi (AYM), Diken ve İfade Özgürlüğü Derneği'nin (İFÖD) beş yıllık hukuk mücadelesi sonucunda, internet gazeteciliğinde sansüre neden olan 5651 sayılı Kanun'un 9'uncu maddesini iptal etti. AYM, bu maddenin ifade ve basın özgürlüklerine ağır bir müdahale teşkil ettiğini belirtti. İptal kararı dokuz ay sonra yürürlüğe girecek, bu süre zarfında yerel seçimler de dahil olmak üzere maddeye dayanılarak sansür uygulamaları devam edebilecek. AYM'nin pilot karar usulüyle verdiği bu karar, yapısal bir sorunu gidermek amacıyla TBMM'ye bildirilmişti.

Anayasa Mahkemesi, Türk Medeni Kanunu'nun 'evlenen kadının kocasının soyadını alacağı' hükmünü eşitliğe aykırı bularak iptal etti ve Meclis'e bu konuda yeni bir düzenleme yapılması için dokuz ay süre verdi. Bu süre 28 Ocak 2024'te doluyor. İstanbul Kadın Kuruluşları Birliği Koordinatörü Nazan Moroğlu, yasal bir boşluk oluştuğunu ve Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararı sonrası kadınların evlilikte kendi soyadlarıyla devam etme zorunluluğunun kalktığını belirtti. Yeni yargı paketi taslağında ise benzer bir düzenlemenin sinyali verildi, ancak kadınların tek başına bekarlık soyadını kullanamayacağı belirtildi.

Cumartesi Anneleri'nin 700. hafta eyleminde polis müdahalesi sonucu yaralanan Aydın Aydoğan için Anayasa Mahkemesi hak ihlali kararı verdi ve 60 bin TL manevi tazminat ödenmesine karar verildi. 2018'de Beyoğlu kaymakamlığı tarafından yasaklanan eylemde polis müdahalesi olmuş, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu müdahaleyi savunmuştu. Aydoğan'ın şikayeti üzerine savcılık takipsizlik kararı vermiş, ancak AYM, savcılığın ve sulh ceza hakimliğinin etkili bir soruşturma yürütmediğine hükmetti. Aydoğan'ın Soylu hakkındaki suç duyurusu ise hala Ankara başsavcılığında açık durumda.