Türkiye'de tütün kullanımı ve üretimi artışa geçti

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin tütün ürünlerine karşı en etkili mücadeleyi yürüttüğünü iddia etse de, resmi veriler bu iddiayı desteklemiyor. Türkiye, 27 Avrupa ülkesi arasında tütün kullanım sıklığı artan tek ülke olarak öne çıkıyor. 2012-2020 yılları arasında tütün kullanım sıklığı genel olarak %20, kadınlarda ise %38 arttı. Ayrıca, e-sigara ve diğer tütün ürünlerinin yaygınlaşması, tütünle mücadeledeki eksiklikleri gözler önüne seriyor.

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi göğüs hastalıkları uzmanı Doç. Dr. Yakup Arslan, tütün kullanımının adı konulmamış bir pandemi olduğunu belirtti. Dünya genelinde her yıl 8.2 milyon, Türkiye'de ise 80 bin-100 bin insan tütün ve tütün ürünlerine bağlı olarak hayatını kaybediyor. Sigara bağımlılığı, hem biyolojik hem de psikososyal bağımlılık yaparak insanların hayatını olumsuz etkiliyor. Sigara bırakma tedavileri, kısa hekim müdahalesi ve yoğunlaştırılmış tedavi olarak iki aşamada uygulanıyor ve devlet bazı ilaçları ücretsiz karşılıyor.

Türkiye'de tütün ürünlerinin satış noktalarında yapılan gözlemler, yasal düzenlemelere uyulmadığını gösteriyor. 199 satış noktasının incelendiği 2022 Gölge Raporu'na göre, tütün ürünlerinin reklamı, teşhiri ve satışı konusunda mevzuata uyulmuyor ve her geçen yıl ihlaller artıyor. Yasak olmasına rağmen e-sigaralar ve mentol topları gibi ürünler satışa sunuluyor. Rapor, kamu kurumlarının denetim görevini yerine getirmediğini ve tütün endüstrisinin pazarlama stratejilerini agresif bir şekilde sürdürdüğünü ortaya koyuyor.

Türkiye'de 2012-2022 arasında kadınlar arasında sigara içme oranı yüzde 38.3 artarak erkeklerin oranını geçti. Sigara içen kadınlar, KOAH ve akciğer kanseri gibi hastalıklar açısından daha fazla risk altında. Türk Toraks Derneği, kadınların tütün endüstrisinin pazarlama taktiklerinden korunması için acil önlemler talep ediyor. Kadınlar arasında sigara kullanımının artması, gebelik ve cinsiyete özel kanser risklerini de beraberinde getiriyor. Tütün endüstrisi, dijital kanallar ve aromalı ürünlerle kadınları hedef alarak sigara içme oranlarını artırmaya çalışıyor.

Türkiye'de hem e-sigara hem de esrar satışı yasak olmasına rağmen, e-ticaret siteleri üzerinden kenevirli e-sıvılar satılmaktadır. Sağlığa Evet Derneği'nin yaptığı çalışmaya göre, 300'den fazla yasadışı ürün internet üzerinden pazarlanmaktadır. İstanbul Tabip Odası, Türk Toraks Derneği ve Sağlığa Evet Derneği, tütün ve e-sigara kullanımının halk sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekmek için ortak bir toplantı düzenledi. Prof. Dr. Elif Dağlı, e-sigara ve kenevir kullanımının özellikle gençler arasında hızla yayıldığını ve bu ürünlerin beyin gelişimine zarar verdiğini belirtti.