Kamu Özel İşbirliği projelerine verilen garantiler dövizle artıyor

Devlet Hava Meydanları İşletmeleri'nin 2023 Faaliyet Raporuna göre, Yap-İşlet-Devret modeli kapsamında verilen yolcu garantileri sağlanamadı ve sonuç olarak 2023 yılı sonunda işletmeci şirketlere toplamda 199,7 milyon avro ödeme yapıldı. Bu ödemeler, havacılık sektöründeki Kamu-Özel Sektör İşbirliği projeleri çerçevesinde gerçekleşti. Benzer ödeme durumları, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'nın raporunda da Avrasya Tüneli için belirtilmiş olup, burada da yüksek miktarda ödeme yapıldığı görülmektedir.

CHP Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, yap-işlet-devret modeli kapsamında Osmangazi Köprüsü için işletici şirkete verilen günlük araç geçiş garantisi ücretinin 2023 yılında 40 milyon liraya ulaştığını belirtti. Garanti edilen günlük araç geçiş sayısının 40 bin olduğunu ve bu durumun Hazine'ye günlük yaklaşık 2 milyon 66 bin dolar (yaklaşık 40 milyon lira) maliyet oluşturduğunu ifade etti. Yavuzyılmaz, köprüden geçen araçların ödediği ücret ile garanti edilen ücret arasındaki farkın vatandaşın sırtına yük olarak yansıdığını söyledi.

2024 yılının ilk dört ayında dolar kuru yüzde 10,01 artış gösterdi. Bu durum, Türk şirketlerinin döviz bazında borçlanmalarını artırmalarına neden oldu. Şişecam, Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası, Tukaş ve Limak Doğu Anadolu Çimento gibi büyük şirketler, çeşitli yabancı kaynaklardan önemli miktarda döviz cinsinden finansman sağladılar. Merkez Bankası'nın anketine göre, yıl sonu dolar/TL beklentisi 40,0098 TL olarak öngörülüyor, bu da TL varlıkların cazibesini artırabilir ve yatırımları TL'ye yönlendirebilir.

CHP Genel Başkan Yardımcısı Zeliha Aksaz Şahbaz, 'Yap-Kirala-Devret' modeliyle yapılan 18 şehir hastanesine 2024 bütçesinden 83 milyar 694 milyon lira aktarılacağını açıkladı. Şahbaz, devletin cebinden bir kuruş harcanmayacağı söylenen şehir hastaneleri için kamu kaynaklarından yüz milyonlarca liralık tıbbi cihaz alındığını belirtti. Ayrıca, şehir hastanelerinin kamu sağlık harcamaları içerisinde büyük bir mali yük oluşturduğunu ve sözleşmelerin ticari sır gerekçesiyle kamuoyundan gizlendiğini vurguladı.

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, Halkapınar-Otogar metrosu projesi için hükümetin 2023 yılında sadece 3 bin TL ayırdığını belirterek bu duruma tepki gösterdi. Resmi Gazete'de yayımlanan 2023 Yılı Yatırım Programı'nda 8 milyar 136 milyon 791 bin TL'lik projeye bu kadar düşük bir ödenek ayrılması dikkat çekti. Soyer, Twitter üzerinden yaptığı bir anketle ve sonrasında yaptığı paylaşımla bu durumu kamuoyuna duyurdu ve hükümetin İzmir'deki yatırım politikasını eleştirdi.