Türkiye'de yaşayan yabancı kökenliler HIV tedavisine ulaşamıyor

Türkiye HIV/AIDS Platformu, Türkiye'de HIV tanısındaki yetersizlik ve gecikmeyi eleştirdi ve bu durumun önemli bir sorun olduğunu belirtti. Türkiye'de HIV ile yaşayan kişi sayısının son 20 yılda yüzde 400 arttığı, gerçek HIV pozitif birey sayısının ise 65 bin ile 70 bin arasında olduğu tahmin ediliyor. Platform, HIV riski yüksek grupların tespiti ve test yaptırmalarının teşvik edilmesi gerektiğini vurguladı. Ulusal HIV/AIDS Kongresi 2022 sonuç bildirgesinde, HIV tanısını artırmak için 'kendin yap' testlerin kullanılması, temas öncesi profilaksi ilaçlarının yaygınlaştırılması ve kondom kullanımının teşvik edilmesi gibi öneriler yer aldı.

Türkiye'de HIV pozitif bireylerin yaklaşık yarısının HIV durumlarından habersiz olduğu ve virüsü bilmeden bulaştırdıkları ifade edildi. Son 10 yılda HIV pozitif olguların dört kat arttığı ve Avrupa HIV Testi Farkındalık Haftası kapsamında 'Bugününü Test Et, Yarınını Tanı Kampanyası' düzenlendiği belirtildi. Kampanya ve etkinliklerle HIV testinin yanı sıra, erken tanı ve tedaviye erişimin önemi vurgulanıyor. Türkiye'de yıllık yeni vaka sayısının arttığı ve kadın olguların durumunun sorgulanması gerektiği, erkeklerin ise daha kolay teste girdiği ifade edildi.

AIDS, 1981'den bu yana dünya genelinde yayılan ve herkesi etkileyebilen bir pandemi olarak kalmaya devam ediyor. Antiretroviral tedavi ile 21 milyon hayat kurtarıldı ve tedavi HIV yayılımını önlemeye yardımcı oluyor. UNAIDS'in raporuna göre, dünya genelinde ve Türkiye'de HIV/AIDS vakaları ve bununla ilişkili ölümler devam ediyor. Türkiye'de HIV ile mücadelede tanı ve tedaviye erişimde ilerleme kaydedilmiş olsa da, damgalama ve ayrımcılık sorunları artıyor. Dezavantajlı topluluklar arasında HIV yayılımı sürüyor. Kırmızı Kurdele İstanbul ve Pozitif Yaşam Derneği, HIV testlerine erişimin kolaylaştırılması ve damgalamanın önlenmesi için çeşitli önerilerde bulunuyor.

Sağlık Bakanlığı'nın verilerine göre, 2023 yılının ilk 10 ayında Türkiye'de 1677 HIV pozitif ve 51 AIDS vakası tespit edilmiştir. 1985'ten bu yana toplam 39 bin 437 HIV pozitif ve 2 bin 295 AIDS vakası bildirilmiş, ancak bu sayıların gerçek durumun yalnızca yüzde 40-50'sini yansıttığı belirtiliyor. HIV'in bulaşma yolları ve korunma yöntemleri hakkında yanlış bilgilerin yaygın olduğu, bu durumun hem korunma hem de test yaptırma konusunda ihmalkarlığa yol açtığı ifade ediliyor. HIV'in sosyal ilişkilerle bulaşmadığı, en yaygın bulaşma yolunun korunmasız cinsel ilişki olduğu vurgulanıyor. Pozitif Yaşam Derneği yetkilileri, HIV ile ilgili yanlış algılar ve damgalanma sorunlarına dikkat çekiyor.

Pozitif-iz Derneği'nin raporuna göre, 2018'den bu yana HIV'le yaşayanlara karşı hak ihlali yüzde 300'den fazla arttı. 2022 boyunca gelen başvuruların yüzde 28'inde hak ihlali tespit edildi. Yabancı uyrukluların maruz kaldığı ayrımcılık ve hak ihlalleri de 2022'de bir önceki yıla göre yüzde 36 arttı. Pozitif-iz Derneği, HIV'le yaşayanlara destek mesajı verdi ve HIV'in etkin olarak baskılayan ilaçların (ARV) HIV ile yaşayan kişilerin sağlıklı bir yaşam sürdürmesini sağladığını belirtti.