Tanınmış mimar Doğan Tekeli, Türkiye'deki deprem bölgelerindeki binaların kalitesiz yapıldığını eleştirdi

Prof. Dr. Ali Koçak, deprem bölgesindeki 11 şehirdeki gözlemlerine dayanarak, 1999'dan sonra yapılan binaların bile dayanıksız olduğunu ifade etti. Ağır hasarlı bina sayısının 144 bin 595, orta hasarlı bina sayısının ise 34 bin 747 olduğunu belirtti. Hasar tespit çalışmalarının hızlı ve hatalı yapıldığını, binaların incelenmesine ara verilmesi gerektiğini ve acilen yıkılması gereken binaların yıkılması gerektiğini vurguladı. 1999'daki deprem yönetmeliğinin güncellenmesine rağmen, yeni binaların da kalitesiz yapıldığını gözlemlediğini söyledi.

Kahramanmaraş merkezli depremlerde yıkılan yeni binalar, Türkiye'deki yapı güvenliği ve deprem yönetmeliklerinin etkinliğini sorgulatıyor. 2018'de güncellenen yönetmeliklere göre deprem bölgesindeki binaların yüksek kaliteli beton ve çelik çubuklarla güçlendirilmesi gerekiyor. Ancak, depremde yıkılan binaların yönetmeliğe uygun olmadığı düşünülüyor. 1999 depreminden sonra sıkılaştırılan inşaat yönetmelikleri, uygulamada yetersiz kalmış ve geçmişte hasar görmüş binaların güçlendirilmesi de yetersiz bulunmuş. Türkiye'de daha önce uygulanan imar affı nedeniyle güvenlik sertifikası olmayan binaların cezadan muaf tutulduğu ve bu durumun deprem riskini artırdığı belirtiliyor.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Kurum, deprem bölgesindeki 11 şehirde yapılan hasar tespit çalışmalarına göre 130 bin binanın yıkık veya acil yıkılacak durumda olduğunu açıkladı. Bu binalar toplamda 430 bin bağımsız birimi kapsıyor. İnşaat Mühendisleri Odası, hasar seviyelerini ağır, orta ve az hasarlı olarak sınıflandırıyor. Ağır hasarlı binaların hemen yıkılması gerektiği, orta hasarlı binaların güçlendirilmesi gerektiği ve az hasarlı binaların ise taşıyıcı sistemi hasar görmediği için geri dönülebileceği belirtiliyor.

Türkiye'de yaşanan depremler sonrası hükümetin imar barışı düzenlemeleri tartışma konusu oldu. 2017'de getirilen ve 2019'a kadar uzatılan düzenleme, ihtilaflı binalar için cüzi bir bedel karşılığında af sağlıyordu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, deprem bölgelerindeki mitinglerde imar affını savunmuştu. Ancak iktidar, depremde yıkılan binaların kaçının imar affından yararlandığı veya kaçak yapıldığı konusunda bilgi vermekten kaçınıyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, yıkılan binaların çoğunun yapı denetim hizmeti almamış olduğunu belirtti.

Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği'ne göre yüksek 'bina önem katsayısı'na sahip kamu binalarının depremde hasar görmesi veya yıkılması ihmali göstermektedir. Türkiye'nin büyük bir kısmı deprem bölgesinde yer almakta ve son depremlerde bazı hastaneler yıkılmış veya ağır hasar görmüştür. TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Genel Sekreteri, yıkılan binalarla ilgili kesin yargılarda bulunmanın erken olduğunu belirtmiştir. Türk Tabipler Birliği, sağlık kurumlarının uygun yapılmadığını ve kriz masası kurduğunu açıklamıştır.