Yapı Denetim ve Deprem Mühendisleri Derneği Başkanı Nazmi Şahin, yapı denetiminden geçemeyen binaların imar barışı kapsamında iskan aldığını belirtti

Kahramanmaraş merkezli depremlerde yıkılan yeni binalar, Türkiye'deki yapı güvenliği ve deprem yönetmeliklerinin etkinliğini sorgulatıyor. 2018'de güncellenen yönetmeliklere göre deprem bölgesindeki binaların yüksek kaliteli beton ve çelik çubuklarla güçlendirilmesi gerekiyor. Ancak, depremde yıkılan binaların yönetmeliğe uygun olmadığı düşünülüyor. 1999 depreminden sonra sıkılaştırılan inşaat yönetmelikleri, uygulamada yetersiz kalmış ve geçmişte hasar görmüş binaların güçlendirilmesi de yetersiz bulunmuş. Türkiye'de daha önce uygulanan imar affı nedeniyle güvenlik sertifikası olmayan binaların cezadan muaf tutulduğu ve bu durumun deprem riskini artırdığı belirtiliyor.

2018 yılında çıkarılan imar barışı düzenlemesi, yapı kayıt belgesi alan binaların deprem dayanıklılığı konusunda maliklerini sorumlu tutuyor ve bu durum, 6 Şubat'taki büyük depremler sonrası tartışma konusu oldu. Uzmanlar, yıkılan binaların çoğunun bu belgeye sahip olduğunu ifade ediyor. Kanun, yapı kayıt belgesi verilen yapılar için yıkım kararlarını ve para cezalarını iptal ediyor, böylece belediye ve bakanlığın sorumluluğunu kaldırıyor. Depremler sonrasında müteahhitlere yönelik tutuklamalar yapılırken, yetkililer hakkında herhangi bir işlem yapılmadı.

Hatay'da, 6 Şubat'taki depremler sonrası, Çevre Bakanlığı'na bağlı yapı denetim ve yapı malzeme şube müdürlüğü binasının bir kısmı 'apar topar' yıkıldı. Yıkım sırasında, binalarla ilgili önemli belgelerin enkaz altında kaldığı görüntülendi. Hatay Baro Başkanı Hüseyin Cihat Açıkalın, yıkım kararı olmadığını belirtirken, Çevre Şehircilik ve İklim Bakanlığı delil karartma iddialarını asılsız olarak nitelendirdi. Avukatlar, yıkımı engellemeye çalıştı ve belgelerin korunması için nöbet tuttuklarını ifade etti.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Kurum, deprem bölgesindeki 11 şehirde yapılan hasar tespit çalışmalarına göre 130 bin binanın yıkık veya acil yıkılacak durumda olduğunu açıkladı. Bu binalar toplamda 430 bin bağımsız birimi kapsıyor. İnşaat Mühendisleri Odası, hasar seviyelerini ağır, orta ve az hasarlı olarak sınıflandırıyor. Ağır hasarlı binaların hemen yıkılması gerektiği, orta hasarlı binaların güçlendirilmesi gerektiği ve az hasarlı binaların ise taşıyıcı sistemi hasar görmediği için geri dönülebileceği belirtiliyor.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin yaptığı incelemelerde, 2000 yılından önce inşa edilmiş yaklaşık 29 bin binanın yarısının depremde yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu belirlendi. Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası başlatılan 'hızlı bina tarama testi' hizmeti vatandaşlara ücretsiz sunulmaya başlandı ve bu hizmete 140 binin üzerinde başvuru yapıldı. İBB yetkilileri, 318 binanın ise deprem olmaksızın bile çökebilecek durumda olduğunu ifade etti.