Türkiye'nin dış ticaret açığı azalıyor, ancak bu durumun altında yatan nedenler inceleniyor

Ticaret Bakanlığı'nın verilerine göre, Türkiye'nin dış ticaret açığı Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 44 artış gösterdi ve 8,85 milyar dolar olarak gerçekleşti. Nisan ayında ihracat yüzde 17,2 azalarak 19,3 milyar dolara, ithalat ise yüzde 4,5 azalarak 28,2 milyar dolara düştü. Enerji ithalatı fiyatlardaki düşüşle yüzde 35,8 azalırken, altın ithalatı bir önceki yıla göre yüzde 174 artarak 1,3 milyar dolara yükseldi. Önceki dönemlerde de dış ticaret açığı rekor seviyelere ulaşmıştı.

2024'ün ilk çeyreğinde Türkiye'nin dış ticaret açığı, önceki yılın aynı dönemine göre 16,5 milyar dolar azalarak, bu düşüşün büyük bir kısmı ithalatın azalmasından kaynaklandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın işlenmemiş altın ithalatına getirdiği kotalar ve tahsisler, altın ithalatında spekülasyon, karaborsa ve kaçak ticaret iddialarını gündeme getirdi. Türkiye'nin uzun süredir devam eden dış ticaret ve cari açık sorunları, ekonomik istikrarsızlığa ve yoksullaşmaya yol açıyor. Yazar, dış açıkların çözümü için üretimde kullanılan ithal girdi oranını azaltma ve aramalı ile hammadde ithalatını düşürme önlemlerini öneriyor.

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Eylül ayı dış ticaret verilerini açıkladı. Eylülde, Türkiye'nin dış ticaret açığı yıllık yüzde 48,1 azalışla 5 milyar dolara ulaştı. Aynı ayda ihracat yüzde 0,3 artışla 22 milyar 670 milyon dolar, ithalat ise yüzde 14,1 azalışla 27 milyar 658 milyon dolar oldu. Ocak-Eylül döneminde ihracat yüzde 0,3 azalışla 187 milyar 464 milyon dolar, ithalat yüzde 1,3 artışla 274 milyar 755 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Nisan ayında Türkiye'nin dış ticaret açığı, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 12,9 artarak 9 milyar 863 milyon dolara yükseldi. Ocak-Nisan döneminde ise dış ticaret açığı yüzde 30,5 azalarak 30 milyar 243 milyon dolara geriledi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2023 Ocak-Nisan döneminde 64,9 iken, 2024'ün aynı döneminde 73,3'e yükseldi. En fazla ihracat yapılan ülkeler Almanya, ABD ve Britanya olurken, en fazla ithalat yapılan ülkeler Çin, Rusya ve Almanya oldu.

Türkiye'de ödemeler dengesi açıklandığında, altın ve enerji hariç tutulduğunda genellikle daha olumlu bir tablo ortaya çıkıyor. Ocak ayı verilerine göre, cari işlemler hesabı 2,6 milyar dolar açık verirken, altın ve enerji hariç tutulduğunda 3,6 milyar dolar fazla vermiş. Türkiye'nin cari işlemler açığı büyük ölçüde dış ticaret açığından kaynaklanıyor ve bu açıkta enerji ve altın ithalatı önemli bir yer tutuyor. 2023 yılında Türkiye, net olarak 52,7 milyar dolarlık enerji ve 25,7 milyar dolarlık altın ithal etmiş. Ancak, enerji ithalatı Türkiye'nin zorunlu ihtiyaçlarından biri olarak görülüyor.