Freedom House raporu: Türkiye'de internet özgürlüğü istikrarlı bir şekilde geriliyor

İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), 2023 raporunda Türkiye'de ifade özgürlüğü, kadın hakları, muhalefete baskı ve LGBTİ+ hakları gibi konularda durum değerlendirmesi yaptı. Raporda, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın hükümetinin otoriter eğilimler gösterdiği, medya ve yargı üzerinde denetim uyguladığı ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'na verilen hapis cezası ve siyasi yasak kararı gibi örneklerle bu durumun altı çizildi. Ayrıca, Türkiye'de bağımsız medyanın baskı altında olduğu ve en az 65 gazetecinin gözaltında veya hapis cezasına çarptırıldığı belirtildi. Türkiye'nin İstanbul Sözleşmesi'nden çekilmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının uygulanmaması gibi konular da eleştirildi.

Sanat Özgürlüğünü İzleme Platformu (SÖZ), 2023'ün ilk altı ayında Türkiye'de sanatsal ifade özgürlüğüne yönelik ihlalleri içeren bir rapor yayınladı. Raporda, dizilere sansür, sanatçılara yönelik hedef gösterme, dava açılması gibi baskıların arttığı ve 37 sanatçının davalarla karşı karşıya kaldığı belirtildi. Özellikle Kürt, göçmen ve kadın sanatçılara baskının arttığına dikkat çekildi. Ayrıca, telif hakları konusunda ve müzikte saat sınırlamasının kaldırılması gibi olumlu gelişmeler de raporda yer aldı.

Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün 2023 Yolsuzluk Algı Endeksi'ne göre Türkiye, 100 üzerinden 34 puan alarak 180 ülke arasında 115. sırada yer aldı. Türkiye'nin puanı, 2014'e göre %11, 2018'e göre ise %7 oranında gerilemiş durumda. Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesinde ortalama skor 35'e düşerken, raporda bu bölgede hukukun üstünlüğünde işlevsizlik ve artan otoriterleşme gibi sorunlar vurgulandı. Danimarka 90 puanla en temiz ülke olarak ilk sırada yer alırken, son sırada 11 puanla Somali bulunuyor.

ABD'de Bireysel Haklar ve İfade Vakfı (FIRE) tarafından yayımlanan bir raporda, üniversiteler arasında ifade özgürlüğü açısından son sırada yer alan Harvard Üniversitesi, 'berbat' notu alan tek üniversite oldu. Rapor, üniversitelerdeki ifade özgürlüğünün 100 üzerinden değerlendirildiği bir çalışma olup, Harvard Üniversitesi sıfır puanla son sırada yer aldı. Öğrencilerin yüzde 56'sı, söylediklerinin veya yaptıklarının yanlış anlaşılması nedeniyle itibarlarının zedelenmesinden endişe duyduklarını dile getirdi.

Avustralya merkezli insan hakları derneği Walk Free'nin 2023 Küresel Kölelik Endeksi'ne göre Türkiye, her bin kişiden 15,6'sının 'modern köle' olarak tanımlandığı bir oranla Avrupa ve Orta Asya'da en yüksek modern köle oranına sahip ülke oldu. Türkiye bu oranla dünya genelinde 8'inci sırada yer alırken, Hindistan listenin ilk sırasında bulunuyor. Raporda Türkiye, modern kölelikle mücadele konusunda en az eylemde bulunan ülkelerden biri olarak gösterildi. Modern kölelik, insanların zorla çalıştırılması, borç esareti, soy temelli kölelik, zorla evlilik ve ev hizmetlerindeki kölelik gibi çeşitli sömürü yollarını içeriyor.