2023 yılı, gökyüzünde bir dizi nadir gök olayına ev sahipliği yapacak. Bunlar arasında nadir bir kuyruklu yıldızın geçişi, süper mavi ay ve çeşitli meteor yağmurları bulunuyor. C/2022 E3 kuyruklu yıldızı, yaklaşık 185 bin yıl sonra ilk kez Dünya'ya bu kadar yakın bir mesafeye gelecek ve çıplak gözle gözlemlenebilecek. Ayrıca, Venüs ve Jüpiter'in kavuşumu gibi görsel açıdan etkileyici olaylar da yaşanacak. Yıl boyunca halkalı güneş tutulması ve parçalı ay tutulması gibi olaylar da gözlemcileri bekliyor.
2 Şubat 2023

Avustralya ve Şili'den bilim insanları, Şili'nin Atacama Çölü'nde bulunan teleskoplar yardımıyla 'J0529-4351' isimli, Güneş'ten 500 trilyon kat daha parlak bir kuasar keşfetti. Bu kuasar, Dünya'dan 12 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunuyor ve merkezindeki kara deliğin kütlesi Güneş'in 17 ila 19 milyar katı olarak tespit edildi. Araştırma sonuçları Nature Astronomy dergisinde yayımlandı.
19 Şubat 2024

Saatte 93 bin kilometre hızla ilerleyen 2011 UL21 adlı asteroit, son 125 yılda Dünya’ya en fazla yaklaşan gök cismi olacak. Gökbilimciler, asteroitin dünyaya çarpmayacağını düşünüyor. Dağ büyüklüğündeki asteroitin geçişi internetten ya da iyi bir teleskopla takip edilebilecek ve Youtube’taki canlı yayın 27 Haziran 23.00’da başlayacak. Avrupa Uzay Ajansı, çarpışma olasılığının sıfır olduğunu fakat 2011 UL21’in Dünya’ya çarpması halinde kitlesel yıkıma yol açacağını belirtti.
26 Haziran 2024

Bu sonbaharda, NASA'nın ATLAS sistemi tarafından tespit edilen 2024 PT5 adlı küçük bir asteroit, Dünya'nın çekim gücüne yakalanarak geçici bir süre için mini Ay haline gelecek. Bu asteroit, Arjuna Asteroit Kuşağı'ndan geliyor ve Dünya'nın yörüngesinde birkaç ay kalacak. Ancak, bu mini Ay çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük ve sönük olacak. Bilim insanları, bu tür olayların daha önce de yaşandığını ve 2024 PT5'in 2055 yılında yeniden Dünya yörüngesine döneceğini belirtiyor.
26 Eylül 2024

James Webb Uzay Teleskobu (JWST), 'Kozmik Şafak' olarak adlandırılan dönemde oluşmuş bilinen en uzak galaksiyi görüntüledi. NASA, bu dönemin büyük patlamadan sonraki ilk birkaç yüz milyon yıl içinde, ilk galaksilerin doğduğu dönem olduğunu açıkladı. JWST'nin Yakın Kızılötesi Spektrografı (NIRSpec) ile Ocak 2024'te yapılan gözlemler sonucunda, galaksinin çapının 1600 ışık yılından fazla olduğu ve ışığın genç yıldızlardan geldiği tespit edildi. Bu keşif, galaksinin 300 milyon yıldan kısa bir sürede nasıl bu kadar parlak ve kütleli hale gelebildiğine dair yeni sorular ortaya çıkardı.
31 Mayıs 2024

19 Ağustos 2024'te Türkiye saatiyle 04:36'da Süper Mavi Ay en yüksek noktasına ulaştı. Süper Ay, Ay'ın Dünya'ya normalden daha yakın olduğu zamanlarda meydana gelir ve Ay'ı normalden daha büyük gösterir. Mavi Ay ise bir mevsimde dört dolunay olduğunda veya aynı ay içinde iki dolunay olduğunda gerçekleşir. Bu nadir doğa olayı üç gece boyunca gözlemlenebilecek ve bir sonraki Süper Mavi Ay Ocak 2037'de görülecek.
19 Ağustos 2024

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA) ve diğer gökbilimciler, Dünya'dan 3,8 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan SDSS J1531 galaksi kümesinde, kaydedilen en güçlü kara delik patlamalarından birini tespit etti. Patlama, bir galaksinin merkezindeki süper kütleli kara delikten kaynaklandı ve sonucunda devasa bir boşluk oluştu. Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi'nden Osase Omoruyi, daha fazla gözlemle durumu kesinleştireceklerini ve boşluğun kökenine dair daha fazla bilgi edinmeyi umduklarını belirtti. Araştırma bulguları, The Astrophysical Journal dergisinde yayınlandı.
22 Şubat 2024

Samanyolu Galaksisi'nin merkezinde bulunan süper kütleli kara delik Sagittarius A*'nın net bir fotoğrafı, Olay Ufku Teleskobu (EHT) tarafından paylaşıldı. Bu fotoğraf, bilim insanlarının Mayıs 2022'de ilk kez görselini elde ettiği Sagittarius A*'nın polarize ışıkta görüntülenen ilk görseli olarak kaydedildi. Görsel, kara deliğin etrafındaki manyetik alanların da gözlemlenmesini sağlıyor. Kara delik, Güneş'ten 6,5 milyar kat daha ağır ve Samanyolu Galaksisi'ne 54,8 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alıyor.
27 Mart 2024

Gökbilimciler, Hubble Uzay Teleskobu aracılığıyla Dünya’ya şimdiye kadar bilinen en yakın kara deliği keşfetti. Samanyolu galaksisindeki Omega Centauri yıldız kümesinde bulunan bu kara delik, yaklaşık 8 bin 200 güneş kütlesinde. Bu keşif, orta büyüklükteki kara deliklerin yıldız kütleli ve süper kütleli kara delikler arasındaki bağlantıyı anlamada yeni sorular getireceğini ortaya koyuyor. Daha önce Dünya’ya en yakın kara delik olarak bilinen Gaia BH1, 1560 ışık yılı uzaklıkta ve Güneş’ten on kat daha fazla kütleye sahipti.
11 Temmuz 2024

İstanbul ve Ankara dahil birçok şehirde vatandaşlar, gökyüzünde süzülen parlak bir ışık kümesini cep telefonlarıyla kaydetti. Parlak ışık kütlesi, gökyüzünde aşağıya doğru inerek kayboldu. Safranbolu semalarında bu ışık kümesinin bir göktaşı geçişi olduğu çok net bir şekilde gözlemlendi. Görüntülerin bir göktaşına ait olabileceği öne sürüldü.
5 Temmuz 2024

8 Nisan 2024'te Meksika, ABD ve Kanada'da nadir görülen bir tam güneş tutulması meydana gelecek. Bu olay, Türkiye'den izlenemeyecek ve Türkiye'de izlenebilecek bir sonraki önemli Güneş tutulması 2 Ağustos 2027'de gerçekleşecek. Bu tutulma, Güneş'in faaliyet döngüsünün zirvesinde meydana gelecek ve koronanın görünümü, güneşi çevreleyen aura, önceki tutulmalara göre farklı olacak. Güneş'in artan aktivitesi nedeniyle daha büyük bir korona gözlemlenebilecek.
23 Mart 2024

Bilim insanları, Aralık 2022'de Kuzey Kutup göklerinde görülen nadir bir 'kutup yağmuru aurora' olayının gizemini çözdü. Bu aurora, genellikle çıplak gözle görülmeyen ve düşük güneş rüzgarı seviyeleri sayesinde gözlemlenebilen bir uzay havası türüdür. Araştırmacılar, bu auroranın doğrudan güneşten gelen supratermal elektronlar tarafından üretildiğini ve 28 saat boyunca gözlemlenebildiğini belirtti. Bu keşif, kutup ışıklarının kökenlerini anlamada önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
23 Haziran 2024

Gökbilimcilerin yılın en önemli gök olayları arasında gösterdiği Perseid meteor yağmuru, Türkiye'nin dört bir yanında düzenlenen etkinliklerle izlendi. Halk arasında 'yıldız kayması' olarak bilinen bu olay, yılda sekiz kez meydana geliyor ve en görkemlisi Perseid. İstanbul, Ankara, Bursa, Antalya, Mardin, İzmir, Aydın gibi birçok il ve ilçede toplanan fotoğrafçılar, meteorları kameralarına kaydetti. Perseid meteor yağmuru, 1992'den bu yana gözlemleniyor ve Swift-Tuttle kuyruklu yıldızından arta kalan kalıntılardan oluşuyor.
14 Ağustos 2023

Türkiye’nin başta başkent Ankara olmak üzere İstanbul, Gaziantep, Samsun ve Bingöl gibi birçok ilinde Süper Ay gözlemi yapıldı. Süper Ay, Ay’ın yörüngesinin Dünya’ya en yakın noktasında bulunması nedeniyle gökyüzünde normalden daha büyük ve parlak görünmesiyle oluşuyor. Bu doğa olayı, Ay’ın yörüngesinin Güneş ve Dünya ile doğru sıralamaya ulaşması sonucu meydana geliyor.
19 Ağustos 2024

NASA ve ESA astronomları, Samanyolu Galaksisinde, gezegenlerin senkronize hareket ettiği bir güneş sistemi gözlemledi. Bu sistem, Dünya'dan 100 ışık yılı uzaklıkta yer alıyor ve içinde yaşam olmadığı tahmin ediliyor. Sistemin merkezindeki yıldız HD 110067'nin etrafında dönen gezegenlerin yörünge süreleri 9 ile 54 gün arasında değişiyor. Araştırmacılar, bu tür senkronize hareket eden sistemlerin nadir olduğunu ve keşfedilenler arasında HD 110067'nin en fazla gezegene sahip olduğunu belirtiyor.
29 Kasım 2023

Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Euclid Uzay Teleskobu tarafından çekilen ve milyonlarca ışık yılı uzaklıktaki galaksileri gösteren ilk fotoğrafları yayınladı. Fotoğraflar, evrenin derinliklerindeki geniş bir alanı yüksek netlikte gösteriyor ve daha önce Hubble Uzay Teleskopu ile de görüntülenen galaksileri içeriyor. Euclid Teleskobu'nun amacı, evrenin en büyük üç boyutlu haritasını çıkarmak ve evrenin büyük bir kısmını oluşturan karanlık madde ve karanlık enerji hakkında bilgi edinmektir. Teleskop, 1 Temmuz'da Florida'daki Cape Canaveral Uzay İstasyonu'ndan fırlatılmıştı.
8 Kasım 2023

NASA'nın TESS uydusu, Dorado Takımyıldızı'nda dünya büyüklüğünde ve yaşama elverişli bölgede bir öte gezegen keşfetti. 'TOI 700 e' adı verilen gezegen, yıldızına suyun sıvı halde kalabileceği bir mesafede bulunuyor. Bu keşif, daha önce aynı sistemde bulunan 'TOI 700 b, c ve d' gezegenlerine ek olarak, sistemi daha yakından inceleme konusunda bilim insanlarını heyecanlandırıyor. TESS'in yeni bulguları Amerikan Astronomi Derneği'nin yıllık toplantısında paylaşıldı.
11 Ocak 2023

NASA, James Webb Uzay Teleskobu'nun iki yıl önce keşfedilen GJ 486b adlı ötegezegende su buharı bulduğunu açıkladı. GJ 486b, Dünya'dan yüzde 30 daha büyük ve kütlesi üç kat fazla olup, kırmızı bir cüce yıldızın etrafında 1,5 Dünya gününde bir turunu tamamlıyor ve yaklaşık 426,5 derece sıcaklığa sahip. Bu keşfin, gezegenin yaşamı destekleyebilecek bir atmosfere sahip olabileceğine işaret ettiği düşünülüyor. Ancak su buharının gezegenden mi yoksa çevresindeki yıldızdan mı kaynaklandığı konusu henüz netlik kazanmamıştır.
4 Mayıs 2023

Çin, Ay'da bir araştırma üssü inşa etmeyi test etmek amacıyla simüle edilmiş Ay toprağından yapılmış tuğlaları uzaya gönderecek. Bu tuğlaların aşırı koşullara dayanıklılıkları incelenecek. Wuhan'daki Huazhong Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nden Ding Lieyun, tuğlaların önümüzdeki ay Tianzhou-8 kargo uzay aracıyla Tiangong istasyonundan uzaya gönderileceğini belirtti. Çin, 2035'e kadar Ay'ın güney kutbu yakınlarında Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu kurmayı hedefliyor.
9 Eylül 2024

Japon sanatçı Chiharu Shiota'nın, Türkiye ile Japonya arasındaki diplomatik ilişkilerin 100. yıldönümü kapsamında İstanbul Modern için özel olarak ürettiği 'Dünyalar Arasında' adlı sergi, 6 Eylül 2024'te izleyiciyle buluşacak. Sergi, hafıza, varoluş, göç, yolculuk ve insan deneyimi gibi konuları odağına alıyor. Japan Foundation, Japonya Büyükelçiliği ve Japonya İstanbul Başkonsolosluğu işbirliğiyle düzenlenen sergi, 20 Nisan 2025'e kadar ziyaret edilebilecek.
18 Ağustos 2024
İşaretlediklerim