Rusen Cakir medyascope · 21 Haziran 2025

Prof. Mehmet Gürses ile söyleşi: İsrail-İran savaşı çözüm sürecini nasıl etkileyebilir?

  • 0:15 Merhaba, iyi günler. İsrail İran Savaşı'nın gölgesinde Türkiye'deki çözüm sürecinin akıbeti ne olur? Çok önemli bir soru ve bu soruyu Florida Üniversitesi'nde öğretim üyesi, siyaset bilimci Profesör Mehmet Gürses'le konuşuyoruz. Hocam, merhaba. "Merhaba. Hoş bulduk. Nasılsınız?" "Vallahi baktım demin, Mart ayında ilk yayını yapmışız ve her ay bir yayın yapmışız. Son İstanbul'a gelmiştiniz, stüdyoda yaptık Mayıs'ta. Şimdi Haziran'da yine ABD'desiniz, Orlando'dasınız yanılmıyorsam. Evet, sizi yine bulduk ve aslında üç yayında konuştuğumuz şeylerin bir anlamda sağlanması gibi bir olay oldu, İsrail'in İran'a saldırısı ve bir savaşın gelişmesi. Ne dersiniz? Bunu çözüm süreci bağlamında olayın jeopolitik önemini ve belki de esas nedenin jeopolitik bölgenin yeniden şekillenmesi olduğunu söylüyordunuz. Şimdi bu yaşananlar size ne söyletiyor?"
  • 1:34 Son yayınlarda dış faktörlerin çözüm süreci üzerindeki önemini vurgulamıştık. Ancak biraz geniş bir perspektifle bakmak istiyorum. 14. yüzyıl filozoflarından İbn Haldun'un kısa ve uzun vadeli sorunlara çözüm aramada ticaret ve ilim ehline başvurulmasını öneren sözünden bahsederken, İran ve İsrail arasındaki savaşın Türkiye'deki çözüm sürecine nasıl etki edebileceğini anlamamız gerektiğini düşünüyorum. Devlet, güç ve meşruiyet kavramları üzerinde durarak, Arap Baharı'nın İslam dünyasında cumhuriyet ve monarşi arasındaki farklar üzerinden tartışılmasını ele alabiliriz.
  • 2:54 İran'daki durumun çetrefilli olması, İsrail ile girişilen savaşın sonucunu kestirmeyi zorlaştırıyor. Meşruiyetini kaybetmiş bir İran, kürt coğrafyasına ve Türk-Kürt ilişkilerine önemli etkilerde bulunabilir. Pejak ve Kandil bağlantısı üzerinden İran rejiminin geleceği üzerine konuşurken, Kürt ve Beluç grupların İran rejimine karşı potansiyel ilişkileri tartışılıyor. Öcalan'ın son açıklamalarına göre İsrail'in Kürtlere olan ilgisi tarihsel ve jeopolitik bir gerçeklik.
  • 8:19 İsrail, Ortadoğu'da azınlık gruplara olan tarihi ilgisiyle bilinir. Fas'taki Berberiler ve Irak'taki Kürtlerle olan ilişkileri İsrail'in stratejik hareketlerini şekillendirir. Türkiye ve İran'ın büyüklükleri ve demografik yapıları üzerinden İran'ın iç dengeleri analiz ediliyor. Kürtler ve Belüciler gibi etnik grupların ön plana çıkması, İran'daki Şii olmayan grupların devletle çatışma potansiyelini artırıyor. İsrail'in, potansiyel bir strateji olarak İran rejimindeki gri alanlardan faydalanabileceği konuşuluyor.
  • 13:50 Ortadoğu'da İsrail ve Kürtler arasındaki ilişkiler İsrail'in bölge politikalarını nasıl şekillendirebilir? Öcalan, İsrail'in bölgede hegemon gücü olma isteğinden bahsederken Türkiye'nin bu dengede nasıl bir rol oynayabileceğini tartışıyor. Kürtlerin aktör rolü, Ortadoğu'nun stratejik dengelerini değiştirebilir fakat Kürtlerle işbirliği yeterli olmayabilir. Kürtlerin siyasi ve coğrafik özellikleri, İsrail ve ABD için bölgedeki varlıklarını şekillendirmede önemli görülüyor.
  • 16:53 Türkiye'nin İsrail’in hedefi olup olmadığı tartışılırken, Türkiye'nin NATO üyeliği ve batı ile entegre geçmişi üzerinde duruluyor. İsrail'in Kürt varlığını görünür hale getirmesinin Türkiye açısından tehdit olup olmayacağı konusu konuşuluyor. Azerbaycan'la olası birleşmelerden Türkiye'nin kazanabileceği fırsatların önemi vurgulanıyor. İsrail’in bölgede oynadığı stratejik oyunların Türkiye'ye etkileri ve bahsedilen "sırada Türkiye var" fikrinin psikolojik altyapısı değerlendiriliyor.
  • 26:14 Devlet Bahçeli'nin açıklamaları ve sonrasında yaşanan Suriye ve İran'la ilgili gelişmeler, Ortadoğu’nun yeni dinamiklerini belirliyor. Kürt sorununu çözmenin Türkiye'nin geleceği açısından ne kadar kritik olduğu tartışılırken, Kürtlerle işbirliği yapan güçlerin Ortadoğu'da yeni haritayı şekillendireceği belirtiliyor. İsrail-İran savaşının Türkiye'deki çözüm sürecine etkisi, sürecin daha karmaşık ve acil hale gelmesine neden oluyor. Bu, Türkiye'nin Kürtlerle kol kola girip girmemesi meselesiyle bağlantılı olarak tartışılıyor.
  • 30:40 Ümit Özdağ'ın serbest bırakılması ve Selahattin Demirtaş'ın durumu üzerinden, iktidarın çözüm sürecine olan ciddiyeti değerlendiriliyor. CHP'ye yönelik suçlamaların siyasi strateji bağlamında nasıl etkiler yaratabileceği tartışılıyor. Özdağ ve İmamoğlu gibi figürlerin süreçteki rolleri, iktidarın samimiyeti açısından önem arz ediyor. Türkiye'nin iç cephedeki durumu ve çözüm sürecine yönelik kararlılığı sorgulanıyor.
  • 36:42 Öcalan'ın Kürtleri temsil edip etmediği üzerine spekülatif görüşler dile getiriliyor. Sosyal medyada Kürt siyasal hareketine karşı sergilenen eleştiriler, Öcalan’ın siyasi gücünden ne derece uzak olduklarıyla ele alınıyor. Kürtleri siyaseten kimin temsil ettiği tartışılırken, Öcalan ve HDP'nin etkin etkileri üzerinde duruluyor. Kürt sorununun muhatapları ve çözüm yolları konusunda görüş ayrılıkları ve bu konudaki büyük resim tartışılıyor.
  • 0:15 Giriş ve Gündem
  • 1:34 Dış Faktörlerin Etkisi ve Tarihsel Perspektif
  • 2:54 İran-İsrail Gerginliği ve Kürt Meselesi
  • 8:19 İsrail'in Stratejileri ve Etnik Çeşitlilik
  • 13:50 Kürtlerin Bölgesel Rolü
  • 16:53 Türkiye'nin Bölgesel Duruşu ve Stratejiler
  • 26:14 Kürt Sorunu ve Gelecekteki Stratejiler
  • 30:40 İç Politikadaki Aktörler ve Çözüm Süreci
  • 36:42 Öcalan'ın Temsiliyet Yetisi ve Kürt Siyaseti
İşaretlediklerim