COP29 İklim Zirvesi'nde Türkiye'nin kömürden çıkış kararı alması gerektiği vurgulandı

Türkiye, COP29'da 2053 yılına kadar net sıfır emisyon hedefini açıkladı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, yenilenebilir enerji payını yüzde 50'ye, nükleer enerjiyi ise yüzde 30'a çıkarmayı planladıklarını belirtti. Ayrıca, sanayi ve ulaşım sektörlerinde emisyon azaltım hedefleri ve tarımda organik uygulamaların yaygınlaştırılması gibi stratejiler açıklandı. Ancak, kömür tüketimine dair bir strateji belirlenmemesi eleştirilere neden oldu.

Avrupa Birliği ve 25 ülke, ulusal iklim planlarında yeni kömür projeleri geliştirmeme taahhüdünde bulundu ve diğer ülkelere de bu yönde eylem çağrısı yaptı. Bu çağrı, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de düzenlenen BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 29'uncu Taraflar Konferansı (COP29) kapsamında yapıldı. Küresel ısınmayı 1,5 dereceyle sınırlama hedefi doğrultusunda kömür kaynaklı emisyonların azaltılması öncelikli hedefler arasında yer alıyor. İmzacı ülkeler, Brezilya'da yapılacak COP30 öncesinde diğer ülkelerin de benzer taahhütlerde bulunmasını istiyor.

Türkiye, iklim kriziyle mücadele kapsamında 2024-2030 dönemini kapsayan yeni bir eylem planı açıkladı. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından desteklenen plan, fosil yakıtların azaltılmasına yönelik somut adımlar içermiyor ve özellikle kömür santrallarının kapatılması ya da sayısının azaltılması konusunda herhangi bir taahhüt bulunmuyor. Plan, yenilenebilir enerji ve nükleer enerjinin kapasitesinin artırılmasını öngörüyor ve karbon yakalama teknolojilerine odaklanıyor. Ancak, bu teknolojilerin maliyeti ve etkinliği konusundaki endişeler nedeniyle, Türkiye'nin fosil yakıtlardan vazgeçmeye yönelik net bir planının olmadığı eleştiriliyor.

Türkiye, 2053 yılında net sıfır emisyon hedefine rağmen kömür kapasitesini artırmaya devam ediyor ve Avrupa'da termik santral kapasitesini artıran tek ülke oldu. 2022'de üretilen elektriğin %35'i termik santrallerden sağlandı. Almanya'nın aksine, Türkiye kömürden enerji üretiminde Avrupa'da ilk sıraya yükseldi ve 2030'a kadar tüm termik santrallerini kapatma planı olmadığı görülüyor. Ember Türkiye, Ukrayna ve Batı Balkanlar Bölge Lideri Ufuk Alparslan'a göre, Türkiye'deki bazı termik santrallerin lisans süreleri 2050 sonrasına kadar uzanıyor ve devlet bu santrallere tazminat ödemek istemiyor.

Türkiye, 2023'ün ilk yarısında Almanya'nın ardından Avrupa'nın en büyük ikinci kömür tüketicisi olurken, Haziran ayında Almanya ve Polonya'yı geçerek en çok kömürden elektrik üreten ülke haline geldi. Türkiye'nin kömür yakıtlı elektrik üretiminden kaynaklanan emisyonlar da 44 milyon ton ile yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Avrupa genelinde kömür kapasitesi azalırken, Türkiye'de artış gözlemlendi. Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sonucu doğalgaz tedarikinde yaşanan sorunlar nedeniyle Türkiye kömür tüketimini artırmak zorunda kaldı. Türkiye, 2035 yılına kadar güneş ve rüzgar enerjisi kapasitesini artırma hedefine sahip.