2023 yılında AİHM'ye en çok başvuru Türkiye'den yapıldı

Rusya'nın Avrupa Konseyi'nden çıkarılmasının ardından Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) en fazla başvuru yapılan ülke konumuna geldi. AİHM'in 2022 yıllık raporuna göre, Türkiye hakkındaki dava sayısı 20 bin 100'e ulaştı. Bu davaların yarısından fazlası, 15 Temmuz darbe girişimi sonrası yaşanan tutuklamalar, yargılamalar ve kamudan ihraçlarla ilgili. Türkiye'yi Rusya, Ukrayna, Romanya ve İtalya takip ediyor ve bu beş ülke AİHM'in iş yükünün %74'ünü oluşturuyor.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), şifreli mesajlaşma uygulaması ByLock kullanımı nedeniyle 'terör örgütü üyeliği' suçlamasıyla çeşitli cezalara çarptırılan bin kişinin başvurusunu işleme alarak Türkiye'ye bildirdi. Bu başvurular, AİHM tarafından daha önce alınan ve eski öğretmen Yüksel Yalçınkaya'nın hak ihlali kararıyla ilgili emsal teşkil eden kararın ardından geldi. Başvurular, 2019-2023 yılları arasında yapılan şikayetlerden oluşmakta ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin adil yargılanma ve kanunsuz ceza olamayacağına dair maddelerinin ihlal edildiği iddia edilmektedir. AİHM'deki toplam ByLock ile ilgili başvuru sayısı 8 binin üzerinde olup, potansiyel başvuru sayısının 100 bin olduğu tahmin ediliyor.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Gezi Parkı eylemleri sırasında polisin sıktığı gaz fişeğiyle başından vurulup hayatını kaybeden Berkin Elvan'ın ailesinin açtığı davada Türkiye'ye yönelik mahkumiyet kararına yapılan itirazı reddetti. AİHM, Berkin'nin ölümüyle ilgili Türkiye'de yetkililerin sorumlularla ilgili etkili bir soruşturma yapmamasının insan hakları ihlali teşkil ettiği görüşüne varmıştı. Türkiye'nin davayı Büyük Daire'ye götürme talebi de reddedildi.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 2016'da 'barış bildirisi' imzaladıktan sonra görevlerinden alınan ve pasaportlarına el konulan üç akademisyenin başvurusu üzerine Türkiye aleyhine karar verdi. AİHM, akademisyenlerin özel hayata saygı ve eğitim haklarının ihlal edildiğine hükmetti ve Türkiye'yi maddi ve manevi tazminat ödemeye mahkum etti. İnsan hakları hukukçusu avukat Benan Molu, bu kararın OHAL KHK'larının kanun niteliği taşımadığına dair ilk AİHM kararı olduğunu belirtti.

Avrupa Konseyi tarafından hazırlanan bir rapora göre, Türkiye nüfusa göre kişi başına en fazla mahkum ve tutuklunun olduğu ülke. 31 Ocak 2022 itibarıyla Türkiye'deki cezaevlerinde 303 bin 945 mahkum veya tutuklu bulunuyor. Bu sıralamada Türkiye'yi İngiltere, Polonya, Fransa, Almanya, İtalya, Ukrayna ve İspanya izliyor. Ayrıca, Türkiye'de 100 bin kişi içinde 355 kişi cezaevinde bulunuyor.