Türkiye'nin plastik atık ithalatı ve üretimindeki yüksek konumu eleştirildi

Eurostat verilerine göre, Türkiye 2022'de Avrupa Birliği'nden 319 bin ton ile en fazla geri dönüştürülebilir plastik atık ithal eden ülke oldu. AB'nin toplam geri dönüştürülebilir atık ihracatı 2021'e göre %8,4 artış gösterdi. İnsan Hakları İzleme Örgütü, Türkiye'deki plastik geri dönüşüm tesislerinde çalışanların sağlık hizmetlerine erişimde sorunlar yaşadığını belirtti. Avrupa Parlamentosu, atık sevkiyatına yönelik daha sıkı prosedürler ve kontrol önlemleri içeren yeni bir yasa teklifini kabul etti.

Almanya'dan Türkiye'ye 2022 yılında ihraç edilen plastik atık miktarı, 2021 yılına göre düşüş göstererek 92 bin 400 ton olarak kaydedildi. Bir önceki yıl bu rakam 107 bin 600 ton idi. Türkiye, Almanya'nın en çok plastik atık ihraç ettiği ülkeler arasında ikinci sırada yer almayı sürdürüyor. Listenin başında 153 bin 300 ton ile Hollanda, üçüncü sırada ise 81 bin 800 ton ile Polonya bulunuyor.

Plastiklerin çevre üzerindeki olumsuz etkileri artarak devam ediyor. OECD'nin raporuna göre, 2000 yılında 234 milyon ton olan küresel plastik üretimi, 2019'da 460 milyon tona yükseldi. Aynı zamanda plastik atık miktarı da 353 milyon tona çıkarak iki katından fazla arttı. Lawrance Berkeley Ulusal Laboratuvarı'ndan Nihan Karali, plastik üretiminin 2019'da küresel sera gazı emisyonlarının %5,3'ünü oluşturduğunu ve bu oranın 2050'ye kadar iki katından fazla artabileceğini belirtti.

5 Haziran Dünya Çevre Günü'nde TEMA Vakfı, plastik kirliliğinin dünya genelinde ve Türkiye'de ulaştığı boyutları vurguladı. Vakıf, üretilen plastiklerin sadece yüzde 9'unun geri dönüştürülebildiğini ve mikroplastiklerin canlı organizmaların hatta insan vücudunun içine kadar girdiğini belirtti. Pasifik Okyanusu'nda insan etkisiyle oluşmuş 1,6 milyon kilometrekarelik plastik yığınına ve plastik atıkların çevre ve sağlık üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekildi. TEMA, plastik kullanımını azaltacak ve çevresel kirliliği önleyecek önlemler alınması gerektiğini savundu.

Türkiye'de 2025'te devreye girecek olan depozito iade sistemi, ambalaj başına 25 kuruşluk bir bedel belirledi. Ancak Prof. Dr. Sedat Gündoğdu, bu miktarın yetersiz olduğunu ve sistemin ölü doğmasına neden olacağını belirtti. Gündoğdu, mevcut plastik şişelerin yeniden doldurulmaya uygun olmadığını ve geri dönüşüm oranlarının düşük olduğunu vurguladı. Ayrıca, sanayicilerin baskısıyla depozito ücretinin düşük tutulduğunu ve bu durumun çevreye olan plastik salınımını azaltmayacağını ifade etti.