Depremzedeler asbeste maruz kaldı: Dokuz ayda hiçbir önlem alınmadı

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) tarafından Hatay'da yapılan asbest incelemesinde, 45 numuneden 16'sında asbest tespit edildi. Rapor, deprem sonrası atık yönetiminde yapılan yanlış uygulamaların bölge halkının ilerleyen yıllarda ciddi halk sağlığı sorunlarıyla karşılaşacağına işaret etti. Çalışmada, Hatay'ın çeşitli bölgelerinden toplanan numunelerin 16'sında asbest lifleri bulundu. Asbest söküm uzmanı ve çevre mühendisi Akan Çelik, asbestin ancak gömülerek depolanabileceğini ve önlem alınmamasının bölgede yaşayan insanları kansere sürükleyeceğini belirtti.

Şubat ayında Hatay'da meydana gelen dört depremin ardından arama-kurtarma çalışmalarının sona ermesiyle moloz kaldırma işlemlerine geçildi. Çevre Şehircilik ve İklim Bakanlığı'nın asbestli molozların yalıtımlı bir alana taşınacağına dair verdiği söz yerine getirilmedi. Molozlar, kanserojen madde içermelerine rağmen, usulüne uygun olmayan şekilde boş alanlara ve sulak bölgelere dökülüyor. Bu durum, asbestin su ve toprakla teması sonucu çevre sağlığı için ciddi riskler oluşturuyor ve tüm Türkiye'yi tehdit ediyor.

6 Şubat depremlerinin vurduğu Kahramanmaraş ve Adıyaman'da yapılan incelemelerde asbest tespit edildi. Temiz Hava Hakkı Platformu (THHP) ve Türk Tabipleri Birliği (TTB) tarafından yürütülen analizler sonucunda, Adıyaman'dan alınan 30 örneğin ikisinde, Kahramanmaraş'tan alınan 21 örneğin sekizinde, Elbistan'da ise 15 örneğin ikisinde farklı türlerde asbest bulundu. Asbestin, 40-50 yıl sonra akciğer, karın zarı, gırtlak, yumurtalık kanserleriyle akciğer ve kalp zarlarında sertleşme, solunum ve dolaşım yolu hastalıklarına yol açtığı biliniyor. THHP ve TTB, asbest risk değerlendirmesi, atık yönetim altyapısının güçlendirilmesi, asbest analiz altyapısının geliştirilmesi ve asbestle çalışmalarda sağlık ve güvenlik önlemlerinin alınması için önerilerde bulundu.

Türkiye'deki depremde yıkılan binaların hafriyatlarından yayılan asbest lifleri, ciddi sağlık sorunlarına yol açma riski taşıyor. Uzmanlar, bölgede bulunan kişilerin asbestten korunmak için FFP2 ve FFP3 tipi maskeler kullanmalarını öneriyor. Asbest, akciğer kanseri gibi hastalıklara neden olabiliyor ve Türkiye'de 2010'dan beri kullanımı yasaklanmış durumda. Halk sağlığı uzmanı Dr. Ahmet Soysal, enkaz kaldırma işlemlerinin profesyonel ekiplerce yapılması ve koruyucu önlemlerin alınması gerektiğini belirtiyor. Göğüs hastalıkları uzmanı Prof. Dr. İbrahim Akkurt ise asbestin yol açtığı hastalıkların yıllar sonra ortaya çıkabileceğini ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabileceğini ifade ediyor.

Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın verilerine göre, deprem etkilenen 11 şehirde 387 bin 410 binada hasar tespit çalışması yapılmış ve 50 bin 576 bina ağır hasarlı veya yıkık durumda tespit edilmiştir. İnşaat Mühendisleri Odası hasar seviyelerini ağır, orta ve az hasarlı olarak sınıflandırmıştır. Sektör uzmanları, yıkım ve enkaz kaldırma maliyetinin 12,6 milyar TL'yi bulabileceğini ve enkazın geri dönüşümünden 5 milyar liralık bir değer yaratılabileceğini belirtmiştir. Yıkım Uzmanı Mehmet Ali Bulut, enkaz kaldırma işlemlerinde dikkat edilmesi gereken hususlara ve asbest uzmanlarının görevlendirilmesinin önemine dikkat çekmiştir.