ABD'li girişimci Elon Musk'ın sahibi olduğu Neuralink firması, beyin çipleri üzerinde insan deneylerine başlamak için ABD Gıda ve İlaç İdaresi'nden (FDA) onay aldığını duyurdu. Bu onay, felç ve körlük gibi nörolojik rahatsızlıkları tedavi etmeyi ve engelli kişilerin hayat kalitesini artırmayı amaçlayan projenin önemli bir adımı olarak görülüyor. Daha önce primatlar üzerinde test edilen çipler, beyindeki sinyalleri başarıyla yorumlayıp cihazlara aktarabildi. Ancak uzmanlar, teknik ve güvenlik endişeleri nedeniyle ön çalışmaların dikkatli ve geniş kapsamlı yapılması gerektiği konusunda uyarıda bulunuyor.
26 Mayıs 2023

University College London'da yapılan bir araştırma, virüslerin insanlardan hayvanlara bulaşma oranının, hayvanlardan insanlara bulaşma oranından daha yüksek olduğunu gösterdi. Araştırmacılar, yaklaşık 12 milyon sekans içeren küresel bir veri tabanını kullanarak, virüslerin türler arası hareketini inceledi ve vakaların yüzde 64'ünde insanların hayvanları enfekte ettiğini buldu. Bu bulgular, özellikle Covid-19 salgını sırasında popüler olan hayvanlardan insanlara virüs bulaşma tezini tersine çeviriyor ve insanların hayvanlara virüs yayma kapasitesinin, hayvanların insanlara virüs bulaştırma kapasitesinden daha fazla olduğunu gösteriyor.
25 Mart 2024

1979'da nesli tükendiği düşünülen kara ayaklı dağ gelinciği, ABD'li bilim insanları tarafından klonlandı ve klonlardan biri sağlıklı iki yavru doğurdu. Bu klonlama çalışmaları, 1981'de Wyoming'de bulunan küçük bir popülasyonun ardından başlatılan bir üreme programının parçası olarak gerçekleştirildi. Klonlama, türün genetik çeşitliliğini artırmada önemli bir rol oynayabilirken, bazı bilim insanları doğal habitatların korunmasına daha fazla kaynak ayrılması gerektiğini savunuyor. Günümüzde yaklaşık 350 kara ayaklı dağ gelinciğinin vahşi doğada yaşadığı tahmin edilse de, tür hala çeşitli tehditlerle karşı karşıya.
12 Kasım 2024

Britanya'da, mitokondriyal hastalıkları önlemek amacıyla geliştirilen Mitokondriyal Donasyon Tedavisi (MDT) kullanılarak üç kişinin DNA'sını taşıyan bir bebek dünyaya getirildi. Bu teknik, Newcastle'da geliştirildi ve 2015'te yasal düzenlemelerle uygulanmasının önü açıldı. İlk uygulama 2016'da ABD'de gerçekleşti ve Britanya'da 20 Nisan 2023 itibarıyla beşten az doğum bu teknikle yapıldı. Tekniğin başarılı olması durumunda Britanya'da her yıl yaklaşık 150 doğumda kullanılması mümkün olabilir.
11 Mayıs 2023

Japon bilim insanları, bitkilerin yaralanmalara ve otobur hayvanların saldırısına karşı bir dizi sinyal yaydığını ve bu sinyallerin otoburları uzaklaştırmak ve doğal düşmanlarını çekmek gibi birçok fayda sağladığını ortaya koydu. Bu sinyaller, bitkiler makinelerden zarar gördüğünde ya da böcek saldırısına uğradığında diğerlerini uyarmak için salınıyor. Araştırmacılar, tehlikeye dair ipuçlarının ilk olarak bitkinin içine girip çıkmasına izin veren 'stoma' adlı yapı tarafından tespit edildiğini gördü. Bu keşif, tarımda ve küresel gıda üretiminde daha etkili haşere kontrollerinin geliştirilmesinin önünü açabilir.
18 Ekim 2023

Çin'deki Hava Kuvvetleri Tıp Üniversitesi, Tsinghua Üniversitesi ve SenseTime'dan araştırmacılar, kanserin patolojik görüntülerini detaylı okuyabilen bir yapay zeka modeli geliştirdi. 'PathOrchestra' adı verilen bu model, 20'den fazla organı analiz edebiliyor ve 50'ye yakın kanser vakasında yüzde 95'i aşan bir doğruluk oranına ulaştı. Model, pan-kanser sınıflandırması, lezyon tanımı ve biyobelirteç değerlendirmesi gibi çeşitli analizler yapabiliyor.
17 Temmuz 2024

Yeni bir araştırma, düzenli balık yağı takviyesi kullanımının sağlıklı bireylerde inme ve kalp hastalığı riskini artırabileceğini ortaya koydu. Britanya’daki Biobank biyomedikal veri tabanında 40 ile 69 yaş arasındaki 415 binden fazla kişinin sağlık verileri analiz edildi. Araştırma, kalp rahatsızlığı bulunmayan kişilerde balık yağı takviyesinin ritim bozukluğu ve inme riskini artırdığını gösterdi. Bu bulgular, balık yağı takviyesinin sadece kalp rahatsızlığı olan bireyler için faydalı olabileceğini işaret ediyor.
22 Mayıs 2024

Malatya'daki İnönü Üniversitesi Karaciğer Nakil Enstitüsü, dünyanın ilk yedili karaciğer çapraz naklini gerçekleştirdi. Prof. Dr. Sezai Yılmaz liderliğindeki ekip, yedi verici ve yedi alıcıyı aynı anda ameliyata aldı. Bu başarı, Boston College ekonomi profesörleri Tayfun Sönmez ve Utku Ünver'in geliştirdiği Banu Bedestenci Sönmez Karaciğer Nakil Sistemi ile mümkün oldu. Sistem, organların en etkin şekilde dağıtılmasını sağlıyor ve Türkiye'de organ nakillerinin büyük bir kısmı canlı vericilerle yapılıyor.
26 Temmuz 2024

Fas'ta, 66 milyon yıl önce okyanuslarda avlanan ve boyu bir katil balinaya yakın olan yaklaşık 8 metre uzunluğundaki 'Khinjaria acuta' isimli deniz kertenkelesinin fosili bulundu. Bu tür, hançeri andıran dişlere sahip olup, Tyrannosaurus rex ve Triceratops gibi dinozorlarla aynı dönemde yaşamış olabilir. 'Khinjaria acuta', mosasaur olarak bilinen dev deniz kertenkeleleri ailesinin bir üyesi ve günümüzde Komodo ejderlerinin ve anakondalarının uzaktan akrabasıdır. Araştırmacılar, bu canlıların yok oluşunun modern deniz besin zincirlerinde süper avcı türlerinin azalmasına yol açtığını belirtiyor.
6 Mart 2024

Avrupa İlaç Ajansı (EMA), Alzheimer hastalarında bilişsel zayıflamayı yavaşlatan lecanemab adlı ilaca ruhsat vermedi. Deneylerde ilacın erken dönem Alzheimer hastalarında bilişsel zayıflamayı yüzde 25 oranında yavaşlattığı tespit edilmişti. Ancak EMA, ilacın beyinde ödem ve kanamaya neden olabileceği gerekçesiyle faydalarının, yan etki risklerini bertaraf etmediğine karar verdi. Bu karar, Alzheimer üzerine çalışan uzmanlar tarafından hayal kırıklığı olarak değerlendirildi.
30 Temmuz 2024

Bilim insanları, çürüyen ağaç kabuklarında yetişen ve ateş yakmak için kullanılan kav mantarı (Fomes fomentarius) üzerinde yaptıkları araştırmada, mantarın moleküler yapısında plastiğe alternatif olabilecek özellikler buldular. Science Advances dergisinde yayımlanan makalede, mantarın bazı kısımlarının kontrplak veya deri gibi malzemelere göre daha dayanıklı ve hafif olduğu, laboratuvar ortamında yetiştirilerek alternatif bir malzeme olarak kullanılabileceği belirtildi. Dr. Pezhman Mohammadi, mantarın yapısının spor ekipmanlarında ve ısı ile ses yalıtımında kullanılabileceğini ifade etti. Ancak mantarın doğada değil, laboratuvar ortamında yetiştirilmesi gerektiği, doğal ortamda yetişmesinin uzun yıllar aldığı ve ekosistem için önemli olduğu vurgulandı.
23 Şubat 2023

Britanya'da yapılan bir araştırma, arıların sosyal öğrenme yoluyla sorun çözme becerileri kazandığını ortaya koydu. Londra Queen Mary Üniversitesi'nden uzmanlar, bir grup arıyı şeker ödüllü bir kutuyu açmayı öğretti ve bu arılar bilgilerini kolonilerindeki diğer arılara aktardı. İzleyici arılar, alternatif yöntemleri keşfetmelerine rağmen, eğitilen arıların kullandığı yöntemi yüzde 98 oranında tercih etti. Araştırma, arıların davranışlarının sosyal olarak öğrenildiğini ve bu davranışların gruplar arasında yayılabileceğini gösterdi.
9 Mart 2023

Yeni bir araştırmaya göre, Alzheimer hastalığını teşhis etmek için geliştirilen basit bir kan testi yaklaşık yüzde 90 doğruluk oranına sahip. Bu test, Alzheimer hastalarının kanındaki 'p-tau217' ve 'amiloid beta' proteinlerini ölçerek hızlı ve ucuz bir teşhis sağlıyor. Araştırmacılar, bu testin klinik kontrollerden daha doğru sonuç verdiğini belirtiyor. Ancak, sinirbilimci Cliff Abraham, bu gelişmenin büyük bir devrim olmadığını ifade ediyor.
29 Temmuz 2024

Türkiye, böbrek taşı görülme sıklığının dünya ortalamasının üzerinde olduğu 'taş kuşağı' ülkeleri arasında bulunuyor. Prof. Dr. Bülent Önal, her 100 kişiden 11'inde böbrek taşı oluştuğunu belirtiyor. Böbrek taşlarının idrar yolu enfeksiyonları ve kronik böbrek yetmezliğine yol açabileceği, sıcak iklimin ve yetersiz su tüketiminin hastalığa zemin hazırladığı ifade ediliyor. Yeterli su tüketimi, tuzun azaltılması, sağlıklı beslenme ve egzersiz böbrek taşı oluşumunu engelleyebilir. Ayrıca, bira içmenin böbrek taşlarını düşürdüğüne dair yaygın bir kanının yanlış olduğu, bol su içmenin daha etkili olduğu vurgulanıyor.
26 Mart 2023

Cardiff Üniversitesi ve UK Dementia Research Institute tarafından yürütülen bir araştırma, akıllı saatlerin ve yapay zekanın Parkinson hastalığını ilk belirtiler ortaya çıkmadan yedi yıl öncesinden tespit edebileceğini gösterdi. Araştırmada 103 bin 712 kişinin akıllı saat verileri analiz edilmiş ve 2013-2016 arasında bir haftalık hareket hızı verileri kullanılarak Parkinson hastalığına yakalanacak kişiler başarıyla tahmin edilmiştir. Araştırmanın sonuçları Nature dergisinde yayımlanmış ve daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğu belirtilmiştir.
4 Temmuz 2023

Apple Kadın Sağlığı Araştırması'na göre, menarş olarak bilinen ilk adet dönemine giriş yaşı giderek düşüyor ve adet döngüsünün düzenli hale gelmesi için gereken süre artıyor. Bu eğilim, özellikle ırksal azınlıklar ve düşük sosyoekonomik kökenden gelenler arasında belirgin. Çocukluk çağı obezitesi, beslenme kalıpları, psikolojik stres ve çevresel faktörler bu değişimlerin ardındaki başlıca nedenler olarak öne çıkıyor. Bu durum, sağlık eşitsizliklerini artırarak daha iyi halk sağlığı politikaları ve araştırmalarının önemini vurguluyor.
6 Haziran 2024

Milyonlarca kişi üzerinde yapılan bir araştırma, Covid-19 aşılarının kalp rahatsızlıklarına neden olmadığını, aksine koruma sağladığını ortaya koydu. Araştırma, 20 milyon kişi üzerinde gerçekleştirilmiş ve bulgular Heart dergisinde yayınlanmıştır. Oxford Üniversitesi'nden Profesör Daniel Prieto-Alhambra'nın da katkıda bulunduğu çalışma, AstraZeneca, Pfizer-BioNTech ve Moderna gibi aşıların kalp yetmezliği ve kan pıhtılaşmasına karşı koruyucu olduğunu gösterdi. Ayrıca, aşılanan kişilerin kalp yetmezliği ve kan pıhtılaşması riskinin aşı olmayanlara göre önemli ölçüde daha düşük olduğu belirlendi.
13 Mart 2024

Colorado Boulder Üniversitesi'nde yapılan bir araştırma, yüksek yağlı diyetlerin bağırsak bakterilerini bozarak kaygıyı artırabileceğini ortaya koydu. Araştırma, ergen fareler üzerinde yapıldı ve yüksek yağlı diyetle beslenen farelerin bağırsak bakterilerinde çeşitlilik kaybı ve kaygı ile ilişkili beyin bölgelerinde gen ekspresyonu artışı gözlemlendi. Bu bulgular, diyet, bağırsak sağlığı ve zihinsel refah arasındaki karmaşık ilişkiyi vurguluyor.
21 Haziran 2024

Türkiye'de yapılan bir araştırma, ülkedeki kalp yetersizliği hastalığının durumunu ortaya koydu. 2016-2022 yılları arasında 2 milyon 722 bin 151 kişi üzerinde yapılan çalışma, Türkiye'de her yüz kişiden ikisinin kalp yetmezliği hastası olduğunu ve hastalığın Avrupa ülkelerine kıyasla 8-10 yıl daha genç yaşta başladığını gösterdi. Araştırma, kalp yetersizliği sıklığının kadınlarda erkeklere göre daha yüksek olduğunu ve genç hastaların prevalansının endişe verici olduğunu belirtti. Ayrıca, düşük sosyoekonomik koşullarda yaşayan hastaların hayatta kalma oranının yüksek olduğu ve sağlık sigortası sisteminin (SGK) bu durumda kritik bir rol oynadığı tespit edildi.
9 Şubat 2024

İngiltere'deki Great Ormond Street Hastanesi'nde uygulanan yeni bir tedavi yöntemi sayesinde, sekiz yaşındaki Aditi Shankar'ın vücudu, nakil böbreği reddetmedi. Aditi'nin bağışıklık sistemi, annesinden alınan kök hücrelerle yeniden inşa edildi ve böbrek nakli sonrasında vücudu, nakledilen organı kendi organı gibi kabul etti. Bu sayede Aditi, organ reddini önlemek için genellikle günlük olarak alınması gereken ilaçların uzun vadeli yan etkilerinden korundu.
24 Eylül 2023
İşaretlediklerim